Velosiped yollarımızı necə təşkil edək?

Velosiped yollarının inkişafı Avropanın bir çox şəhərində gündəmdədir. Son onilliklərdə şəhər rəhbərliyi bunun mümkünlüyünə getdikcə daha çox inanır və velosiped şəhərlər üçün bir üstünlük kimi qəbul olunub, həmçinin velosipedlərin gündəlik nəqliyyat kimi istifadəsini təşviq etmək üçün tədbirlər görülür.

Bununla birlikdə, qərar qəbul etmək üçün məsuliyyət daşıyan insanlar və bu planları həyata keçirmək üçün işin üzərinə düşən mütəxəssislər bir çox suallar ilə qarşılaşırlar.

Velosiped yollarının inkişafı üçün effektiv bir strategiya necə hazırlanmalıdır? Hansı yanaşma şəhərimiz üçün daha yaxşıdır?
Yüksək keyfiyyəti infrastukturu necə yaratmaq olar?

İnsanları velosiped sürməyə və velosiped mədəniyyətini inkişaf etdirməyə necə təşviq etmək olar?

Bu sualları cavablandırmaq üçün BYPAD (Bicycle Policy Audit)  velosiped yollarının inkişafı üçün təklif olunan strategiyaların qiymətləndirilməsi və həyata keçirilməsinin monitorinqi üçün əsas vasitə oldu.

BYPAD (Bicycle Policy Audit) adlanır və Avropa Birliyinin maliyyələşdirdiyi bir layihə çərçivəsində velosiped mütəxəssislərinin beynəlxalq konsorsiumu tərəfindən hazırlanmışdır. BYPAD beynəlxalq ən yaxşi təcrübə metodlarına əsaslanır və yerli velosiped siyasətində tətbiq olunan tədbirlər və quruluşların icmalını təqdim edir.Şəhərlər, qəsəbələr və bölgələr güclü və zəif tərəflərin təhlili istifadə edərək velosiped siyasətinin keyfiyyətini özləri BYPAD ilə qiymətləndirə bilərlər. Eyni zamanda, gələcəkdə velosiped siyasətini necə inkişaf etdirə biləcəkləri barədə konkret təkliflər alırlar.

Bütün keyfiyyət zənciri, hamısı balanslı bir velosiped siyasətini təmin edən 9 moduldan ibarətdir. Hər modul ayrı bir keyfiyyət balını alır. Birlikdə bir şəhər, bir şəhər və ya bir bölgədə velosiped siyasətinin keyfiyyət səviyyəsini əks etdirir. Bu keyfiyyət balına əsasən fəaliyyət planı hazırlanır.

BYPAD, velosiped sürmə siyasətini bir-birinə təsir edən davamlı inkişafda, bütövlükdə 9 sahədən ibarət olan bir dinamik bir proses hesab edir (aşağıdakı şəkilə bax).

Sual: Bəs sizcə Bakı şəhərində buna nail olmaq olar?
Cavab: Əlbəttə olar və olmalıdır, həmçinin Azərbaycanın böyük şəhərləri Gəncə, Sumqayıt və Mingəçevirdə bu layihənin gerçəkləşdirilməsi daha tez mümkündür.

Avropa nümunəsi

Amsterdam və Roterdam şəhərləri 1960-1970-ci illərdə Bakının üzləşdiyi nəqliyyat problemləri ilə üzləşib, lakin vaxtında edilən düzgün təhlil və verilən qərarlar indiki insan yönümlü şəhərlərə çevrilməsinə imkan yaradıb.

Şəkillərdə gördüyünüz mənzərə yuxarıda qeyd etdiyimin bariz nümunəsidir.

Velosiped üçün yolların Niderlanda təşkil olunması elədə asan olmayıb.

Onlardada bu haqda çox mübahisələr olub və ordada “Heç vaxt işləməyəcək, şəhərimiz fərqlidir.” “Bizim hava mühitində bu mümkün olmayacaq” deyənlər az olmayıb.

Məsələn, Rotterdam II Dünya Müharibəsindən sonra tamamilə məhv edilmişdi və bu müharibədən sonra modernist üslubda yenidən quruldu – insanların şəhər ətrafında yaşayacaqları bir avtomobillər üçün şəhərləri tərtib edildi.

Rotterdamlılar bunun istədikləri gələcəyin olmadığını başa düşmək üçün çox vaxt aparmadı. Onların qurduğu məkanlarda gəzmək, velosiped sürmək və ictimai nəqliyyat üçün əlverişsiz idi. Velosiped sürəti azaldı. Yol qəzaları daha çox oldu.
Beləliklə, təkcə Rotterdamda deyil, 70-ci illərdə Niderlandın bütün şəhərlərində bu avtomobil yönümlü şəhər planlaşdırmasının rədd edildi.

Ancaq təbii ki, Niderlandın bir çox şəhərində səhvə yol verilmişdi .Buna görə də onların velosiped sürən milləti statusu tez bir zamanda verilmədi. İstəklərinə nail olmaq üçün çox ağır iş, müəyyən dərəcədə inadkar və uzaqgörən mütəxəssislər lazım idi.
Bakı misalında velosiped yollarının təşkili zamanı əsas nəyə diqqət yetirilməli:

1) Velosiped yollarında təhlükəsizliyin təmin olunması:
a) İlk olaraq təhlükəsiz avtomobil və velosiped idarə etmək mədəniyyəti bizdə Avropa ölkələri səviyyəsində olmadığın nəzərə alaraq velosiped yolları mütləq harada küçə və yol dizaynı imkan verir xüsusi sədd vasitəsilə ayrılmalı.

b) Gələcəkdə ümumiyyətlə yol hərəkətində təhlükəsizliyin səviyyəsini artırmaq üçün orta məktəblərdə Yol Hərəkəti Qaydaları haqqında dərslərin tədris olunması. Niderlandda orta məktəblərdə10-12 yaş arası şagirdlər velosiped sürmək üçün yazılı və praktiki imtahan verərək simvolik olaraq vəsiqə alırlar. Fransada kiçik yaş qrupuna aid uşaqlara YHQ imtahan keçirərək Balaca Piyada vəsiqəsi verirlər. Gələcəkdə belə təhsil görən uşaqlar nümunəvi piyada, velosipedçi və sürücü olmaq ehtimalını böyüdür.
Yaşından, sosial statusundan asılı olmayaraq Niderland velosiped yollarında hamı özünü təhlükəsizlikdə hesab edir.

Yaşlı insanların köməyinə elektrikli velosipedlər gəlir, bu növ velosipedlər yoxuşları insan gücü sərf etmədən qət etməyə köməklik edir.

Velosiped tələbələr arasında çox populyardır.

Fərqli mədəniyyətə sahib olan insanlar özlərini bu cəmiyyətə inteqrasiya etməkdə çətinlik çəkmirlər.

Futbol məşqinə velosipedlə gedən futbolçu daha güclüdür yoxsa BMW X6 ilə?

Məişət bazarından yüklərin daşınmasınada velosiped yardımçı olur.

Şəkillər modacitylife.com saytından götürülüb.

Azərbaycanda velosiped yollarının salınması və inkişafı üçün ilk olaraq standartlar qəbul olunmalı və beynəlxalq təcrübə yaxından öyrənilməli.

Velosipedin həqiqətən şəhər nəqliyyatının bir formasına çevrilməsini istəyiriksə, şəhərlərimiz buna imkan yaratmalıdır. Velosiped yollarının infrastrukturu inkişaf etmiş şəhərlərdə nəqliyyat gəzintilərində velosipedlərin payı 30% -i aşır. Velosiped sürmə fiziki cəhətdən mümkündürsə, təhlükəsiz və cəlbedicidirsə, velosiped sürmək üçün belə yüksək potensialı aşkar etmək mümkündür. Yalnız bu vəziyyətdə velosiped şəhərlərdə avtomobil ilə rəqabət edə biləcəklər.

1. Bunun üçün velosiped infrastrukturunun inkişafı üçün hərtərəfli inteqrasiya strategiyası tələb olunur.
2. Yol infrastrukturunu velosipedçilərin ehtiyaclarına uyğunlaşdırmaq lazımdır
3. Velosiped marşrutlarının düzgün təşkil olunmuş bir şəbəkəsi, velosipedçilərə istənilən nöqtəyə asanlıqla, təhlükəsiz və rahat şəkildə çatmaq imkanı verməlidir.
4. Hər bir fərdi vəziyyətdə (yollar, küçələr üçün) bu xüsusi vəziyyətə ən uyğun dizayn həllini seçmək lazımdır.

Oxşar mövzuda bloqumuzda digər yazılar:

• • Piyada hərəkətinin və velosiped istifadəsinin təşviqi
  • Gözəl layihəni necə korlamaq olar: MİDA-nın Yasamal Kompleksinin təhlili